Ik kan het niet laten om allereerst even één van mijn oude jeugdidolen aan het woord te laten over “het drinken van koemelk” (een zuivelproduct):
Zo de toon lijkt gezet in dit blog! Echter, het is altijd mijn intentie om je aan te zetten tot het nadenken over wat voor jou functioneel is. En niet om in zijn algemeenheid te zeggen of iets nu wel of niet goed is voor je. Zo ook met consumeren van zuivel. De centrale vraag in dit blog is wat het consumeren van zuivel allemaal voor effecten op de gezondheid en op het uiterlijk kan hebben. Op basis van een uiteenzetting over zuivel kun jij gemakkelijker bepalen of het zinvol is om afhankelijk van jouw gezondheid- en schoonheidsdoel zuivel in jouw voedingsschema te betrekken.
Sinds de jaren 90 neemt het aantal onderzoeken naar de gevolgen van zuivelconsumptie – met name koemelk – toe. Veel van deze onderzoeken komen met verontrustende conclusies. Het in grote aantallen consumeren van koemelk en van koemelk gemaakte zuivelproducten lijkt de kans op diverse welvaartsziektes zoals o.a. de ziekte van Parkinson, osteoporose en kanker juist te verhogen. Uiteraard zal het niemand tegenwoordig verbazen dat we hierover onder invloed van politiek economische belangen nog steeds verkeerd voorgelicht worden. Ik ben echter niet de persoon die hierover gaat zeuren. Ik zou zeggen; neem controle over je eigen leven, ga op ontdekkingsreis en wees kritisch!
In het kader van een gezondheidsdoel zou je je af kunnen vragen of je überhaupt nog wel zuivelproducten moet consumeren. Veel zuivelproducten worden namelijk van koemelk gemaakt: kwark, yoghurt, boter, slagroom, kaas, etc. En als we dan al vraagtekens zetten bij het effect van zuivelconsumptie op onze gezondheid wat voor effect kan de consumptie van zuivel dan eigenlijk op het uiterlijk hebben? Hieronder zal ik daar middels een uiteenzetting over zuivel meer duidelijkheid over geven.
Wat zit er in zuivel en wat zijn de ongemakken die het kan veroorzaken?
Als we aan koemelk (zuivel) denken, denken we aan calcium. Zoals we weten is het belangrijk dat we dagelijkse een bepaalde hoeveelheid calcium uit onze voeding halen. Echter, bij de meeste mensen neemt het lichaam nauwelijks calcium op uit de koemelk*. Om toch calcium uit je dagelijkse voeding te kunnen halen, kun je je beter richten op groenten. Het lichaam is goed in staat om calcium uit groenten op te nemen. Vooral boerenkool en broccoli blijken groenten te zijn met een hoog calciumgehalte.
Met betrekking tot calcium in koemelk, wordt er onderscheid gemaakt in zogenoemde organische calciumverbindingen en in anorganische calciumverbindingen (calciumcarbonaat en calciumfosfaat). De anorganische calciumverbindingen zorgen ervoor dat het maagzuur minder zuur wordt, waardoor de geconsumeerde voeding niet goed wordt afgebroken in de maag. Bovendien is calciumcarbonaat gekoppeld aan caseïne. Caseïne verhindert de reactie van calciumcarbonaat met het maagzuur. Op die manier komt het plakkerige caseïne onafgebroken in de darmen terecht. De caseïne blijft plakken aan de darmwand en verhindert hiermee de opname van voedingstoffen uit andere bestandsdelen in de darmen. De kans is groot dat er hierdoor een rottingsproces in de darmen op gang komt. Het spijsverteringskanaal raakt gestrest en dit leidt meestal tot een opgeblazen buik. Indien het spijsverteringskanaal vaak van slag is, kan er ongewenst ook een stressrespons op gang komen, waardoor het lichaam overmatig cortisol gaat produceren. Dit is zeer ongewenst.
De meeste zuivelproducten bevatten ook veel lactose (melksuiker). Lactose moet met behulp van het enzym lactase in de darmen afgebroken worden tot o.a. glucose. Dit kan ongewenst de insulinespiegel verhogen; vooral bij mensen die streven naar het uitbalanceren van de insulinespiegel t.b.v. stimuleren van een beter werkend metabolisme. Indien men weinig van het enzym lactase in de darmen heeft (lactose-intolerantie), kan lactose nauwelijks afgebroken worden, waardoor er ook spijsverteringskanaal problemen kunnen ontstaan.
Naast de zwaargewichten caseïne en lactose bevat koemelk ook andere voedingstoffen die op de lange termijn een schadelijk effect kunnen hebben op de gezondheid en nadelige gevolgen voor het uiterlijk. Zo kan het hormoon progesteron uit de koemelk zorgen voor allergische reacties op de huid (eczeem). Ook bevat melk veel zout, waardoor je mogelijk onderhuids vocht kunt vasthouden (als je hier gevoelig voor bent); de huid krijgt een “papperige” look. Niet ideaal als je streeft naar bijvoorbeeld een strakke “Summerlook”!
*Uit onderzoek blijkt dat er zo’n 10.000 jaar geleden bij een aantal menselijke rassen een fysiologische verandering heeft voortgedaan, waardoor ze koemelk (zuivel) beter konden verwerken. Echter, de meeste mensen kunnen vandaag de dag koemelk (zuivel) nog steeds niet goed verwerken en krijgen vaak last van immunologische klachten; zelf hebben ze overigens vaak niet door dat dit met de consumptie van zuivel te maken heeft!
De keerzijde van de medaille
Naast de negatieve effecten, kan gematigde consumptie van zuivel (met name gefermenteerde zuivel) positieve effecten op de gezondheid van de darmen hebben. Fermentatie is een proces waarbij “goede bacteriën” worden toegevoegd aan de koemelk (aanzuren van de zuivel). De koemelk krijgt hierdoor een andere dikte en een andere smaak. De goede bacteriën kunnen een gunstig effect hebben op de kwaliteit van de darmflora. Uiteraard moet je er niet “te” veel van binnenkrijgen! Indien je omwille van het ondersteunen van de darmflora en het invullen van de dagelijkse eiwitbehoefte zuivel wilt consumeren kun je het beste voor de gefermenteerde “koezuivelproducten”, zoals magere kwark en hüttenkäse, kiezen. Ook zuivelproducten afkomstig van de geit geven minder immunologische klachten en zijn gemakkelijker verteerbaar.
Hoe sta ik als professional tegenover zuivel?
In slechts weinige gevallen adviseer ik een cliënt om de consumptie van zuivel op te voeren. Met name als we in een fase van spieropbouw zitten (en de conditie van de huid er op dat moment niet veel toe doet; papperig zacht met geen vasculariteit en zeer weinig spierdefinitie vs. het vaak gewenste: strak met hoge vasculariteit en spierdefinitie), adviseer ik om voor de afwisseling in het dagmenu en/of in het geval van vegetarisme de eiwitrijke bronnen aan te vullen met gedoogde zuivelproducten zoals magere kwark en hüttenkäse.
Met het oog op gezondheid en met name schoonheid adviseer ik mijn cliënten dus bijna altijd om het gebruik van zuivel in hun voedingsprogramma zoveel mogelijk te matigen en het liefst te mijden. Overigens moet ik daarbij vermelden dat ik niet geloof dat je van één of twee glazen koemelk in de week meer kans hebt op een nare welvaartziekte. Zelf geloof ik meer in het: “overal waar “te” voor staat is niet goed” – principe.
Nieuwsgierig wat er met jouw uiterlijk gebeurt als jij zuivel uit je voedingsprogramma verwijdert? Ik zou zeggen: probeer het maar eens twee weken en kijk maar wat er gebeurt. De spiegel is de graadmeter!
Bedankt voor het lezen van mijn blog. Ik stel het erg op prijs als je jouw mening en ervaringen met betrekking tot het blogonderwerp wilt delen. Reageer direct op dit blog op de website of via mijn andere social media kanalen. Uiteraard stel ik het erg op prijs wanneer je mij via de social media volgt. Tot de volgende keer!
Met vriendelijke groet,
Robert Schoot, CSCS
NSCA-Certified Strength and Conditioning Specialist, Performance Coach en Personal Trainer in Amsterdam